در نظام بهداشت حرفهای، یکی از عوامل زیانآور فیزیکی محیط کار که میتواند سلامت کارکنان را به خطر اندازد، صدا (Noise) میباشد.
مواجهه شغلی با صداهای بلند و مستمر، یکی از دلایل اصلی بیماریهای شغلی، از جمله افت شنوایی شغلی (NIHL: Noise-Induced Hearing Loss) به شمار میرود.
از اینرو، شناسایی منابع صدا، ارزیابی میزان مواجهه و اجرای اقدامات کنترلی مطابق با اصول بهداشت حرفهای، امری ضروری است.
از منظر بهداشت حرفهای، مواجهه مزمن با صداهای بالا میتواند اثرات زیر را به همراه داشته باشد:
– کاهش آستانه شنوایی: آسیب به سلولهای مویی گوش داخلی.
– پیرگوشی زودرس شغلی: غیرقابل بازگشت و معمولاً بدون درد.
– وزوز گوش (Tinnitus)
– افزایش فشار خون و ضربان قلب
– اختلال خواب و تمرکز
– افزایش استرس و اضطراب
– کاهش بهرهوری کاری و افزایش احتمال بروز حوادث
برنامه حفاظت از شنوایی یا به اختصار HCP در محیط کار یک برنامه هدفمند و منسجم است که برای حفاظت در مقابل صدمات فیزیولوژیک دستگاه شنوایی در اثر مواجهه با صدا اتخاذ میگردد.
اجرای این برنامه باید قاعدتاٌ منجر به تأمین سلامت کارگر در یک دوره فعالیت شغلی طولانی مدت گردد .
با عنایت به استانداردهای مواجهه، ارزیابی محیطی و پایش سلامت، میتوان به این مهم دست یافت. برنامه مذکور شامل پنج رکن اساسی است:
۱- بررسی صدا در محیط کار و ارزیابی مواجهه کارگران
۲- آموزش به منظور ارتقاء مهارت و کاهش صدمات
۳- کنترل محیطی صدا شامل کنترل مدیریتی و کنترلهای فنی
۴- استفاده صحیح و مؤثر از تجهیزات حفاظت شنوایی
۵- پایش سلامت از طریق معایناتپزشکی خصوصاً ادیومتری
در برنامه حفاظت از شنوایی مسئولین ذیربط باید تدابیری را بیندیشند که تمام ارکان برنامه در زمان مناسب خود به اجرا گذاشته شود. همانگونه که در ترتیب ارکان برنامه آمده است، مهمترین رکن، ارزیابی علمی و صحیح وضعیت آلودگی صدا در محیط کار و میزان مواجهه کارگر با صدا است.
در صورتی که میزان مواجهه معلوم گردد، کارشناس میتواند با توجه به درجه مخاطره و برآوردی که از میزان آسیبها دارد سایر برنامه ها مانند آموزش و کنترل را برنامه ریزی نماید.
در این رابطه آموزشها باید مبتنی بر نتایج بررسی مواجهه باشد و شیوههای کنترل نیز باید در این راستا تدوین گردد.
برنامه کمی و کیفی چگونگی استفاده از حفاظ های شنوایی میتواند با رعایت ملاحظات مربوطه در این راستا به حفظ سلامت افراد کمک نماید.
برای شاغلینی که در محیط های صنعتی یا مشاغل دیگر دارای فعالیت فکری میباشند، همانند اپراتورهای اتاق کنترل یا متصدیان امور بانکی و سایر مشاغل دفتری، با توجه به فعالیت فکری آنان برای تامین آسایش صوتی، سلامت روحی – روانی و حفظ عملکرد ذهنی آنان، حد آسایش صوتی برای مواجهه ۸ ساعته ۷۵ دسیبل در حین انجام فعالیت شغلی تعیین میگردد. (منبع: دفترچه حدود مجاز مواجهه ۱۴۰۰ – ویرایش پنجم)
علاوه بر این تراز صدای زمینه مجاز برای سه حوزه مهم و فراگیر شغلی غیر صنعتی شامل فعالیتهای اداری، فعالیت های بهداشتی درمانی و فعالیت های آموزشی با اقتباس از مبحث ۱۸ مقررات ملی ساختمان مطابق جدول زیر میباشد. لازم به ذکر است اندازه گیری صدای زمینه میبایست بصورت تراز معادل کوتاه مدت ۳۰ دقیقهای انجام گیرد.
نوع فعالیت | تراز معادل صدای زمینه (Leq) dB(A) | |
| فعالیت اداری و دفتری | ۴۰ | |
| فعالیت بهداشتی درمانی | اتاق یا ایستگاه کار، راهروها و سالن ها | ۴۵ |
| اتاق های بستری | ۳۵ | |
| فعالیت آموزشی | ۴۰ | |
در کتاب حدود مجاز مواجهه شغلی ایران OEL برای صدای پیوسته و کوبه ای یک الگوی واحد برای ارزیابی مورد پذیرش قرار گرفته است. اصولاً در بیان حد مجاز صدا یک تراز معین در مقیاس A برای ۸ ساعت کار روزانه و ۴۰ ساعت کار هفتگی (و ۴۴ ساعت کار هفتگی در ایران) اعلام گردیده و حد سقفی برای مواجهه نیز آستانه دردناکی یا ۱۴۰ دسیبل اعلام شده است.
در صورتی که کارگر بیش از تراز مجاز مواجهه داشته باشد زمان مجاز مواجهه وی باید کاهش یابد. به طور قراردادی به ازای افزایش ۳ یا ۵ دسیبل تراز فشار صوت مدت زمان مجاز مواجهه نصف میگردد.
این شیوه را تحت عنوان قاعده ۳ یا ۵ دسیبل می نامند. بر این اساس سازمان ها و کشورهای مختلف از الگوهای متفاوتی پیروی میکنند. مقادیر الزامی مواجهه با صدا و حد مراقبت نیز مورد توجه OEL قرار گرفته و در جدول حدود مجاز مواجهه و حد مراقبت مواجهه شغلی با صدا آمده است.
در ایران بر اساس مصوب کمیته فنی بهداشت حرفه ای کشور، تراز فشار صوت مجاز برای ۸ ساعت کار روزانه، ۸۵ دسیبل با قاعده ۳ دسیبل است.
در جدول زیر استاندارد زیست محیطی کشور برای صدا که توسط سازمان حفاظت محیط زیست ارائه شده است؛ نمایش داده شده است. مطابق این استاندارد مناطق شهری کشورمان به ۵ دسته تقسیم شده است و برای هر کدام حدود مجاز روز و شب تعیین شده است.
حدود مجاز صدا در هوای آزاد ایران
| نوع منطقه | روز از ساعت ۷ الی ۲۲ (dBA) | شب از ساعت ۲۲ الی ۷ (dBA) |
| 1. منطقه مسکونی | ۵۵ | ۴۵ |
| ۲٫ منطقه تجاری-مسکونی | ۶۰ | ۵۰ |
| ۳٫ منطقه تجاری | ۶۵ | ۵۵ |
| ۴٫ منطقه مسکونی-صنعتی | ۷۰ | ۶۰ |
| ۵٫ منطقه صنعتی | ۷۵ | ۶۵ |
خدمات دیاکو پایش پارس در حوزه کنترل صدای محیط اداری و صنعتی
شرکت دیاکو پایش پارس آماده ارائه خدمات در حوزه کنترل صدای محیط های اداری، بیمارستانی و صنعتی میباشد.
خدمات قابل ارائه در حوزه کنترل صدای محیط های اداری، بیمارستانی و صنعتی به شرح زیر میباشد:
